Микотоксикоздар

Негізгі табынның жануарларында микотоксиндермен улану кезіндегі микотоксикоздар көбінесе келесі көріністі байқайды. Тұқымдар отырықшы иттің позасын қабылдайды, тістерін қайрайды, мол саливация байқалады.

Өскіндер кезінде жаппай эндометрит байқалады. Торайлар мұндай шошқалардан туады салмағы аз, сору рефлексі әлсіз, әлсіз. Нәтижесінде олар егінді сорып ала алмайды және гипогалактия, содан кейін агалактия дамиды. Торайлар әлсірейді, қара түске айналады, жергілікті жылыту шамдарының астында үйіліп қалады, көбінесе "аш" диарея дамиды. Клиникалық көрініс шошқалардың трансмиссивті гастроэнтеритіне ұқсайды, кейде бұл диагнозбен өтеді. Өлген шошқаларды ашқанда, бос асқазан мен бауырдың уытты дистрофиясы назар аударады. Бауырдың уытты дистрофиясы егістіктерде оларды мәжбүрлі түрде сою кезінде байқалады.

Егер жемде зеаралеон болса, қабандарда тік ішектің пролапсы байқалады. Шошқаларда вульва ісінеді және нәзік жасына қарамастан 40-60 күн шошқалар аң аулауға келеді.

Есте сақтау керек, егер жемде бір микотоксиннің болуы анықталса, онда, әдетте, денеге синергетикалық әсер етуі мүмкін басқалары бар. Сарапшылар жемнің жалпы уыттылығы жеке уыттылықтың қосындысынан жоғары деп санайды.

Шошқалардағы микотоксикоздың клиникалық белгілері:

Токсин	Клиникалық белгілері
Афлотоксиндер	Капиллярлардың сынғыштығының жоғарылауы, анемия, гастрит, өсу мен дамудың артта қалуы
Охаротоксин	Өнімділіктің төмендеуі, диарея, бүйректің зақымдануы
Зеараленон	Вульвовагинит, ұзартылған эструс, вульваның ісінуі, сүт безінің ұлғаюы, нимфомания, түсік түсіру, өміршең емес торайлардың тууы, қабандардағы тік ішектің пролапсы
Т-2 токсин	Репродуктивті депрессия, ұрықтың мумиялануы, түсік түсіру, мол саливация, құсу
ДОН	Құсу, диарея, көбеюдің бұзылуы, өсу мен дамудың артта қалуы
Эмодин	Иммундық жүйенің қысымы
Эргоалколоидтер	Бұлшықет треморы, конвульсиялар, параличтер, парездер

Афлатоксикоз-үш айға дейінгі шошқалар сезімтал, аналық шошқалар, бордақылау шошқалары аз сезімтал.

Афлатоксиндер нуклеин қышқылдары мен ақуыздардың синтезінің бұзылуын тудырады, бұл бауырдың май және ақуыз дистрофиясының дамуына әкеледі.

Афлатоксикоздың созылмалы ағымы өсу мен дамудың артта қалуымен, анемиямен көрінеді.

Аутопсия кезінде бауырдың майлы және уытты дистрофиясы, нефрит, гастрит байқалады.

Охратоксикоз-токсиндер бүйрекке арнайы әсер етіп, проксимальды түтікшелердің некрозын тудырады. Токсикоз бірнеше ай ішінде өнімділіктің төмендеуімен айқын белгілерсіз дамиды. Жүкті аналықтарда түсік түсіру, өміршең емес жас туылу мүмкін.

Негізгі гистоморфологиялық белгі-бүйректің проксимальды түтікшелі жасушаларының некрозы. 0,1 мг / кг жоғары дозада токсин бауыр жасушаларының некрозын тудырады.

Бүйрек үлкейген, бетінен бозғылт, дақ, капсула астында кішкентай кисталар бар. Кортикальды қабат бозғылт.

Зеараленонотоксикоз – (Ф - 2 токсин) - шошқалар әсіресе 2-5 айлық жаста сезімтал.

Ұрықтың сіңуі, түсік жасатуы, өлі немесе мумияланған жемістердің тууы, ұрықтың аз болуы мүмкін. Шошқаларда вульваның қызаруы мен ісінуі, сүт бездерінің ерте дамуы, қабандарда тік ішектің пролапсы байқалады.

Аутопсия кезінде катаральды гастроэнтерит тіркеледі. Аналық бездері дамымаған жетілмеген шошқаларда жатыр мен сүт бездерінің мерзімінен бұрын ұлғаюы тән.

Т - 2 токсикоз. Шошқалар Т-2 токсинінің әсеріне жоғары сезімталдыққа ие.

Құрамында токсин бар тағамдарды жейтін жануарларда 3-4 аптадан кейін саливация, еріннің ісінуі, диарея, кейде құсу, ойық жаралы стоматит, өнімділіктің төмендеуі тіркеледі.

Аутопсия кезінде асқазанның, ішектің катаральды қабынуы байқалады. Асқазан – ішек жолдарының қан тамырлары қанға толы. Бауыр қанға толы, өт қабы өтке толы.

Дон-дезоксиниваленол (вомитоксин) Батыста ең көп таралған токсин. Осы токсинге ұшыраған кезде шошқалардың көбеюі 45% әсер етеді, 43% жағдайда жемнен бас тарту байқалады. Диарея, құсу дамуы мүмкін. Көп жағдайда жануарлар өсу мен дамуда артта қалады. Иммуносупрессия дамиды. Аутопсияға асқазанның, ішектің катаральды қабынуы.

Микотоксиндер жануардың ағзасына аз мөлшерде түскен кезде де қауіпті. Бұл жағдайда токсикоздың жарқын клиникалық көрінісі пайда болмайды, тек өнімділіктің төмендеуі және жануарлар денесінің төзімділігінің әлсіреуі байқалады, бұл көптеген жұқпалы аурулардың пайда болуына әкеледі. Т - 2 токсин көп мөлшерде тудырады саливация, құсу, тамақтан бас тарту. Ойық жаралы стоматит пайда болуы мүмкін. ДОН сонымен қатар ұқсас белгілерді тудырады эмодин жануарлар денесінің иммундық жүйесін тежейді. Эргоалкалоидтар бұлшықет треморын, конвульсияны тудырады, біз оны емізетін торайларда байқадық. Шошқалар мен шошқалардың жемінде эмодиннің жоғары концентрациясында болуы иммундық жүйенің тежелуіне байланысты қарағай шошқаларында колостральды және вакцинациядан кейінгі иммунитеттің дамуына әсер ете алмайды. Мүмкін, бұл 2 типті цирковирусқа байланысты осы фермадағы торайлардың цирковирустық инфекциясының көрінісін түсіндіреді.

Орахнотоксин бүйректе, асқазан – ішек жолында өзгерістер тудырады. Бұл қан сарысуындағы мочевина құрамының жоғарылауын түсіндіруі мүмкін. Токсиндердің барлық спектрі бауырға тікелей әсер етіп, гепатоциттердің өліміне әкелетіні сөзсіз, бұл биохимиялық зерттеулердің нәтижелерімен расталады.

Микотоксиндер иммуносупрессанттар (уыттылықтың кему ретімен) (Девегодов қ. бойынша, 1992 ж.)

1. Афлатоксиндер
2. Вомитоксин (ДОН), токсин Т – 2, НТ-2
3. Охратоксин
4. Фумонизиндер

Микотоксиндердің иммундық жүйеге әсері (девеговда 1992 ж. сәйкес)

Тимустың мөлшерін азайту

– Т-лимфоциттер мен лейкоциттер санының төмендеуі

- Қан плазмасындағы ақуыздар мен глобулиндердің жалпы деңгейінің төмендеуі

- Антидене титрлерінің төмендеуі

- Қан плазмасындағы антибиотиктер концентрациясының төмендеуі

Микотоксикозды диагностикалау

Микотоксикозды диагностикалау соншалықты күрделі емес және классикалық әдістерге негізделген. Өндірістік көрсеткіштердің төмендеуімен, жаппай аурулармен, эндогендік инфекциялардың пайда болуымен, вакцинация тиімділігінің төмендеуімен әрдайым күдіктену керек. Жануарларды ашқан кезде бауырдың, бүйректің, көкбауырдың зақымдануы ескертілуі керек.

Маңызды көрсеткіш жануарлардың қан сарысуын биохимиялық зерттеу микотоксикоздың көрсеткіші болып табылады:

– аланинаминотрансферазаның (АЛТ) аспартатаминотрансферазадан (АСТ)2-3 есе артуы

- сілтілік фосфатаза деңгейінің жоғарылауы (10 мг% - дан жоғары)

- креатинин көрсеткішінің жоғарылауы (литріне 120 мк мольден астам)

- билирубиннің жоғарылауы (>2 мк моль / л)

- Жалпы ақуыздың төмендеуі (<6,5 г%)

Иммуноферменттік әдісте микотоксиндерге арналған жемшөпті зерттеу шешуші рөл атқарады. Микотоксикоздың алдын-алу микотоксикоздың алдын-алу саңырауқұлақтардан және олардың токсиндерінен бос жемді тамақтандыруға негізделген. Өкінішке орай, тәжірибе көрсеткендей, жемшөптің барлық партиялары, әсіресе көктем – жаз мезгілінде, аз уытты. Жемдегі токсиндерді аммиак сияқты әртүрлі құралдармен бейтараптандыруға болады, бірақ бұл өте көп уақытты қажет ететін процедура. Жемге қосылатын әртүрлі адсорбенттерді қолдану әлдеқайда тиімді.